Kişilik nedir?

1. Giriş

Kişiliğini geliştirmek ve kişiliğindeki kusurlarını aşmak isteyen biri için iyi bir başlangıç noktası, kişiliğin doğasını ve her kişinin ‘kişiliğinin’ ve ‘zihninin’ manevi boyuttan nasıl etkilendiğini anlamaktır. İnsanlardan hoşlanmanın önemini vurgulayan kültürümüzde, “kişilik” ten daha önemli bir şey yoktur. Bu popüler anlamda, kişilik, çoğu insan tarafından bir bireyi arkadaşlarına çekici veya çekici hale getiren soyut bir özellik olarak algılanır.

2. Bireyin kişiliğini ne tanımlar?

Peki kişilik tam olarak nedir ve nelerden oluşur?

İnsanların hem zihinleri hem de bedenleri vardır, her ikisi de hareket eder veya davranır. Düşünme, duygular, vb. zihnin bazı nitelikleriyken, fiziksel hareketler, salgılar, sıcaklık, vb. bedenin bazı nitelikleridir. Zihin veya beden davranışları üç tipe ayrılır: epizodik, geçici veya tekrarlayan.

• Epizodik davranış: Epizodik davranış geçicidir, örneğin bir öğrenci sınava girereken endişelendiğinde, yaşadığı kaygı zihninin epizodik bir davranışıdır. Öte yandan kaşıntı, yürüme, vb. bedenin epizodik davranışıdır.
• Geçici davranış: Geçici davranış, birkaç haftadan uzun ancak altı ay veya bir yıldan az süre gözlemlenen davranıştır, örneğin bir kişi sevdiklerinin ölümünden sonra birkaç ay boyunca depresyonda hissettiğinde. Burada depresyon hissi zihninin ‘geçici’ bir davranışıdır.
• Tekrarlayan davranış: Aynı davranış türü yıllarca devam ettiğinde, ‘Tekrarlayan davranış’ veya ‘Kronik davranış’ olarak adlandırılır.

Epizodik ve geçici davranışlar bir kişinin hayatını büyük ölçüde etkilemez, ancak kişiliğini oluşturan tekrarlayan veya kronik davranışlar hayatı büyük ölçüde etkiler.

3. Kişilik anlayışına dair daha fazlası

Bir kişinin belirli bir süre boyunca belirgin bir özellik göstermediği sürece, bu özellik kişiliğini tanımlamada dikkate alınmaz. Bu yanıltıcı olabilir, örneğin bir kişinin ailesi öldürüldüğünde intikamcı hale gelebilir. Aynı kişi intikamcı hale geldikten birkaç gün veya hafta içinde bir psikoloğa giderse, kişiliğini tanımlarken ‘intikamcı’ kelimesi kullanılmayacaktır, çünkü bu özellik uzun süredir mevcut değildir. Aynı kişi birkaç yıl sonra görüldüğünde, intikam özelliği hala devam ediyorsa, ‘intikamcı’ kişiliğinin bir parçası olduğu doğrulanır. Bu nedenle, kötü bir kişilik özelliğini baştan engellemek iyidir, aksi takdirde ciddi vakalarda suç davranışına veya topluma zarar vermeye yol açabilir.

Tahmin edebileceğiniz gibi, bu alanda uzmanlaşmış çeşitli psikiyatristler ve uzmanlar tarafından birçok kişilik tanımı verilmiştir.

Ancak kişilik tanımlarının özünde, bireyin tekrarlayan veya uzun vadeli davranış kalıplarını belirleyen benzersiz bir özellik kombinasyonudur. Bu kalıp, beden ve zihnin tüm davranış türlerini kapsar ve bunları aşağıdaki beş başlık altında gruplandırmışızdır.

A. Fiziksel yapı, özellikler, sağlık, dayanıklılık ve kişinin bunlarla ilgili imajı

B. Mizaca ait özellikler (yani bir kişinin doğası), örneğin çabuk öfkelenme, unutkanlık, dağınıklık, içe kapanıklık, şüphecilik, inatçılık, cömertlik, güvenilirlik, hayalperestlik vb.

C. Sevdikleri ve sevmedikleri

D. İçgüdüler, arzular, istekler, özlemler, hırslar, dilekler vb.

E. Zeka, bilgi, inanışlar, inanmayışlar, kanaatler, tutumlar, görüşler, fikirler, idealler vb.

4. Kişiliği değerlendirmede pratik bir bakış açısı

Kişilik, yalnızca yukarıda belirtilen başlıklar altında yer alan çeşitli özelliklerin toplamı değil, aynı zamanda bu özelliklerin bireye tipik ve biraz tekrarlayan davranış kalıbını vermek üzere birleştirildiği dinamik bir organizasyondur. Özellik, nitelik ve karakter kelimelerini, en az altı ay ila bir yıldır mevcut olan ve günlük işleyişi etkileyen bir özelliği belirtmek için eş anlamlı olarak kullanıyoruz. Bu, kısa bir süre için var olan epizodik ve geçici davranışları dışlar.

Bir kişinin sahip olabileceği yüzlerce olası özellik olsa da, deneyimlerimize göre, çoğu insanın kişiliğinin büyük kısmını yaklaşık yirmi ila otuz özellik oluşturmaktadır. İçlerindeki diğer tüm özellikler, herhangi bir ortalama insanınkiler gibidir ve bu nedenle bahsedilmesine veya dikkate alınmasına gerek yoktur.

5. Kişilik dinamiktir ve satsang’da olmanın önemi

Kişilik, bebeklik, erken çocukluk, oyun yaşı, okul yaşı, ergenlik, gençlik, yetişkinlik ve olgunluk olmak üzere sekiz aşama boyunca şekillenmeye devam eder. Bu nedenle kişilik statik bir fenomen değil, kişinin ana rahmine düştüğü andan son nefesine kadar süren dinamik bir süreçtir. Bu, kişilikteki bazı özelliklerin daha az belirgin hale gelebileceği, ortadan kalkabileceği, daha belirgin hale gelebileceği, yeni özellikler tarafından değiştirilebileceği veya zaman ilerledikçe yeni özellikler geliştirebileceği anlamına gelir.

Kişilik, bir çocuk ergen olduğunda, bir ergen aşık olduğunda, evlilik ve çocuk doğumu yoluyla, dini benimsediğinde veya inancını kaybettiğinde veya siyasi inançları değiştirme yoluyla değişir.

Birçok özelliği başkalarını taklit ederek edinir. Babası çok çabuk öfkelen biri ise, çocuk onu taklit edebilir. Bir ergen, para çalmak veya sigara içmek gibi davranışlar sergileyen diğer ergenlerle temasa geçerse, onların davranışlarını da modelleyebilir. Ofisteki diğer insanlar yolsuzluk yaparsa, dürüst bir kişi de onların örneğini takip ederek yolsuzluk yapabilir. Bu nedenle, bir kişinin yaşadığı ortam, kişiliğinin gelişimi için önemlidir. Bu nedenle, iyi bir ortamda, arayışta olan kişilerin eşliğinde, yani Mutlak Hakikatin takipçilerinin eşliğinde (satsang) olmak, sağlıklı bir kişilik gelişimi için büyük önem taşımaktadır.